[tintuc]
Lịch sử bút máy: Nguồn gốc ra đời của bút viết ngày nay là gì?
Ngay từ thuở khai thiên lập địa, con người đã luôn khao khát lưu lại bằng văn bản những cuộc phiêu lưu như là một bằng chứng thể hiện khả năng chinh phục của mình, đồng thời là nền tảng cho giáo dục thế hệ sau. Để làm được điều đó, cần 2 thứ: dụng cụ để viết và vật để lưu những ký tự đó. Thời tiền sử, dụng cụ đầu tiên đáp ứng được yêu cầu trên trên là mẩu than.
Lịch sử ra đời bút máy
Người Xume là những người đầu tiên ghi lại lịch sử trên những phiến đất sét. Cách thức này được gọi là “chữ hình nêm” (tức chữ Ba Tư cổ), có từ khỏang 3.000 năm trước. Khái niệm bút và giấy đầu tiên được ra đời trong nền văn minh Ai Cập cổ. Những người chép sử, sử dụng cây sậy với đuôi được nhai nát để giữ chất màu. Sau đó, họ vẽ những chữ tượng hình lên tường hoặc giấy cói. Dần dần, cùng với sự phát triển của chất màu, những cây sậy được “lên đời” thành dụng cụ sắc nhọn với đường rãnh ở cuối, dọn đường cho việc ra đời bút lông chim. Trong thế kỷ 16, bút lông ngỗng trở thành dụng cụ viết số 1 với những ưu điểm là đầu dễ vót nhọn, dễ uốn hơn và ít gãy hơn dưới lực ép từ bàn tay. Đến giữa thế kỷ 19, kim loại được sử dụng để chế tạo đầu bút vì dễ làm được chuẩn xác mà lại bền. Thế nhưng, người viết vẫn phải chấm bút vào lọ mực nên mỗi khi di chuyển thì rất phiền phức.
Năm 1884, anh nhân viên môi giới bảo hiểm Lewis Waterman phát chán với những bất tiện trên đã tiến hành một cuộc cách mạng trong thế giới bút. Vấn đề là làm thế nào để kiểm soát được dòng chảy của mực và tạo được bình mực dự trữ ngay trong cây bút? Waterman không được đào tạo về khoa học hay kỹ thuật nhưng lại tìm ra bí quyết mà hàng trăm chuyên gia khác bó tay. Đáp án khá đơn giản! Waterman phát hiện ra rằng lực hút mao dẫn có mối liên hệ động lực với áp suất khí quyển. Làm thế nào để một cây bút chứa bình mực và làm cho mực chỉ chảy xuống khi người viết sử dụng? Câu trả lời là trong ống dẫn (đưa mực xuống đầu bút và xuống trang giấy). Waterman tạo ra 2 hoặc 3 rãnh để không khí và mực đồng thời vận động. Không khí sẽ thế chỗ của phần mực đã sử dụng. Và cuộc cách mạng bắt đầu.
Cấu tạo của bút máy
Bút máy có cấu tạo gồm 3 phần chính là: bình mực dự trữ, ống dẫn & ngòi bút
Bình mực dự trữ
Trong đa số những chiếc bút máy hiện đại, phần này dự trữ mực theo hai cách. Một cách đơn giản là đổ mực vào bình. Cách thứ hai sử dụng hệ thống pistol (một hộp kín với một que chạy dọc ở giữa và một ống bơm ở cuối).
Ống dẫn
Hệ thống ống dẫn đưa mực xuống ngòi bút bằng một loạt các rãnh. Hệ thống này bảo đảm khả năng rò rỉ mực ở mức thấp nhất. Ống dẫn kết hợp với ngòi bút đóng vai trò quan trọng trong việc cân bằng giữa trọng lực với áp suất khí quyển và hoạt động mao dẫn. Về phần mình, hoạt động mao dẫn bảo đảm rằng mực trong bút luôn chảy đều đặn cho dù xảy ra bất kỳ thay đổi áp suất không khí nào. Phần lớn các loại bút đều có một loạt các rãnh nhỏ để giải quyết số mực dư thừa do những sự mất cân đối áp suất trên. Những rãnh đủ mọi kích cỡ này giúp đạt được sự cân bằng tuyệt đối. Ống dẫn thường được làm bằng nhựa tổng hợp hoặc ở những cây bút “xịn” thì bằng chất ebonite (những loại chất này chống được các thành phần ăn mòn có trong mực).
Ngòi bút máy
Không chỉ có hình dáng độc đáo, chức năng viết, mà nó còn truyền cảm hứng cho người viết. Tiếng xột xoạt chạy trên giấy, cảm giác ngòi bút lướt đi có thể so sánh với cách một tay đua cảm nhận con đường qua vô lăng. Ở bút bi, ngòi bút tiếp xúc với giấy một cách đều đều và vì thế thường tạo nên một nét bút có độ rộng cố định cho dù có thay đổi góc viết đi chăng nữa. Ngược lại, cây bút máy tạo nên những nét đậm nhạt khác nhau tùy thuộc vào lực tay người viết, góc độ của bút với mặt giấy và độ quay của đầu ngòi bút. Hiệu quả là những nét tao nhã được tạo nên và hình thành cả nghệ thuật viết chữ đẹp.
Những kim loại quý đóng vai trò quan trọng trong việc chế tạo ngòi bút, giúp ngòi bút có độ bền và viết đẹp hơn. Thường thì người ta dùng ngòi bút bằng thép không rỉ hoặc mạ vàng. Tuy nhiên, thép không rỉ là chất liệu quá cứng và không đáp ứng được yêu cầu của những người viết khó tính, nhất là những người viết tinh tế, luôn cần sự rung động giữa ngòi bút và tờ giấy. Trong khi đó, vàng tiếp tục giữ được vị trí vượt trội trong các chất liệu làm ngòi bút. Một trong những lý do là vàng không bị ăn mòn khi tiếp xúc với mực. Tính mềm của vàng cũng rất phù hợp để tạo sự linh họat cho ngòi bút. Ở dạng nguyên chất, vàng không đáp ứng được những tiêu chuẩn đàn hồi nên dùng vàng pha là tốt nhất. Loại vàng hay được sử dụng để chế tạo ngòi bút là 14k và 18k. Đầu ngòi bút không thể làm bằng vàng vì sẽ nhanh mòn trong thời gian ngắn. người ta chọn một chất liệu rắn, thường là Iridium hoặc Rhodium. Nhờ đó, người dùng có thể viết cả đời mà đầu bút vẫn nguyên vẹn.
Nói chung các nhà sản xuất đều đưa ra nhiều loại ngòi bút khác nhau để phù hợp với sở thích của từng người viết. Hai cỡ chung nhất “mịn” và “trung bình”. Ngoài ra còn có các cỡ khác như “siêu mịn” hay “đậm” (dành cho người viết tay trái và người muốn thay đổi kiểu chữ). Thỉnh thoảng còn có cỡ phục vụ riêng cho người say mê viết chữ đẹp.
Chất liệu
Thân bút viết máy thường làm bằng những chất liệu bền để nâng tuổi thọ cho cây bút. Những cây bút máy đời đầu có vỏ bằng cao su đã qua xử lý lưu huỳnh rất chắc chắn. Ngày nay, các nhà sản xuất sử dụng những chất liệu hiện đại hơn. Ở Italia, người ta dùng Celluloid cho những cây bút đắt tiền. Loại chất liệu này có khả năng chống va đập rất tốt và có thể tạo nên vẻ tao nhã, lịch lãm. Những chiếc bút máy làm bằng celluloid lúc mới dùng có mùi long não do có chất này trong quá trình nitơ hóa celluloid. Axetat hay nhựa tổng hợp cũng là các chất liệu quen thuộc đáp ứng được yêu cầu về độ bền. Loại bút vừa túi tiền thường có thân được làm bằng đồng thau phủ sơn, giúp cây bút có độ thăng bằng tốt và có dáng vẻ bắt mắt. Những chất liệu hiện đại giúp tạo nên nhiều màu sắc cho cây bút hơn. Còn với những cây bút cao cấp, thân bút thường được làm bằng bạc, bạc mạ vàng, vàng hoặc thậm chí cả bạch kim.
Loại mực đầu tiên trong lịch sử có từ cách đây khoảng 2.500 năm với thành phần chính là bột đen và keo hồ hoặc một chất kết dính. Loại mực phổ biến kế tiếp xuất hiện vào năm 210 trước CN và vẫn được dùng rộng rãi trong 2.000 năm sau đó. Tên loại mực này được đặt theo các thành phần tạo nên: mực xanh đen axit sắt. Bước phát triển gần đây nhất của mực là vào những năm 1800 với chất nhuộm màu anilin. Từ lâu, các nhà sản xuất đã cho thêm axit vào công thức của mình để tạo ra loại mực có màu trung thực. Ngày nay, vẫn có thể tìm thấy loại mực axit này. Mực hiện đại thì khá đơn giản, gồm nước và chất nhuộm màu có phụ gia để ngăn vi khuẩn sinh sôi. Những loại mực này thường bao gồm 7 thành phần. Chất nhuộm màu, màu và các phụ gia chiếm khỏang 2% dung dịch trong khi 98% còn lại là nước. Mỗi lọai mực lại nâng cao vẻ đẹp của nét chữ bằng cách thêm chất bôi trơn, chất tự làm sạch, khô nhanh trên giấy nhưng luôn ướt trên ngòi bút, màu sắc đậm nét hay chống phai mờ…
Như vậy, cấu tạo của chiếc bút máy khá phức tạp, nó không đơn giản như chúng ta vẫn thường nghĩ. Nó cho thấy được sự tài tình của người phát minh ra chiếc bút máy đầu tiên, mang đến cho nhân loại những cây viết máy hoàn hảo như ngày nay.
Ngày nay, những tác dụng của chiếc bút máy rất được người đời ghi nhận, điều này là sự khẳng định rất rõ ràng khi nhu cầu sử dụng phổ biến của nó, đặc biệt là trong các hoạt động ký kết văn bản. Để có được sự hoàn thiện ấy, nó phải trải qua những chặng đường dài của lịch sử ra đời bút máy này. Khám phá bài viết về nguồn gốc ra đời, hình thành & phát triển của cây bút máy đã cho ta thấy rõ được bút viết là một phát minh vĩ đại giúp hoạt động văn bản bước sang một giai đoạn mới, hoàn thiện hơn.
[/tintuc]